Dolar kurunda 20 yıl sonra bir ilk... Dolar birikimi olan hem ayranım dökülmesin hem yoğurdum ekşimesin diyemeyecek- Bu ekonomik sarsıntılar karşısında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), siyasi iktidarın talebi üzerine 21 Aralık 2021'de Kur Korumalı Mevduat (KKM) uygulamasını hayata geçirdi. Bu makalede, KKM'nin ne olduğunu, nasıl çalıştığını ve Türk ekonomisi üzerindeki etkilerini ayrıntılı bir şekilde ele alacağız.
Kur Korumalı Mevduat
KKM, 1960 ve 1970'li yıllarda uygulanan Dövize Çevrilebilir Mevduat (DÇM) sistemine benzer özelliklere sahiptir. Ancak AKP yönetimi tarafından "Liralaşma" olarak sunulmasına rağmen, hesaplardaki mevduatın tamamen dolara endeksli olması, uygulamanın iktisatçılar tarafından 'dolarizasyon' olarak değerlendirilmesine yol açmıştır. KKM havuzundaki toplam varlıklar da dolar varlıklarına dahil edilerek hesaplanmaktadır.
KKM Nasıl Çalışır?
KKM, ekonomik belirsizliklerin arttığı dönemlerde döviz kuru baskılarını önlemek amacıyla devreye alınır. Varlık sahipleri, yerel para birimi olan Türk Lirası yerine döviz cinsinden mevduat oluşturur. Bu mevduatlar, belirli bir süre boyunca sabit bir kurda korunur. Bu süre sonunda varlık sahipleri, mevduatlarını orijinal döviz cinsinden geri alabilirler. Bu, döviz kuru dalgalanmalarından korunma sağlar.
KKM'nin Türk Ekonomisine Etkileri
2023 yılının ilk çeyreğinde başlayan döviz kuru baskılarıyla ekonomi yönetimi, piyasayı tamamen kontrol altına alma yoluna gitmiştir. Merkez Bankası, döviz talebi yaratacak uygulamaların önüne geçerek, KKM'yi varlık sahiplerine teşvik etmiştir. Ancak bu durum, hazine ve bankaların üzerine binen yükü artırmıştır.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) verilerine göre, 23 Haziran 2023 itibariyle KKM hesaplarındaki toplam mevduat 2 trilyon 719 milyar 608 milyon liraya ulaşmıştır. Bu rakam tüm zamanların rekoru olup, KKM'deki büyüme hızı seçimlerin sona ermesine rağmen devam etmektedir.
KKM'nin Geleceği
KKM'nin neden olduğu kur farkının maliyeti giderek artmaktadır. Bu durum, ekonomistler tarafından uygulamanın bir an önce sonlandırılması gerektiğine işaret etmektedir. Yeni ekonomi yönetiminin KKM ile başı derttedir.
Yapılan atamalar ve kabinedeki değişikliklerle birlikte KKM'nin tasfiye edilmesi planlanmaktadır. Ancak havuzdaki birikimin büyük olması ve hızlı bir tasfiye sürecinin zorluğu, kontrollü bir şekilde tasfiye edilmesi gerektiğini göstermektedir.
Kur Korumalı Mevduat (KKM) uygulaması, Türkiye'nin ekonomik belirsizliklerle mücadele ettiği bir dönemde ortaya çıkan bir çözüm olarak kabul edilmektedir. Ancak, KKM'nin uzun vadede ekonomiye etkileri ve sürdürülebilirliği üzerine sorular da bulunmaktadır. Türk ekonomisi, bu uygulamanın geleceğini yakından takip ediyor ve KKM'nin nasıl bir sonuca yol açacağını görmeyi bekliyor.
